Yatırımlarda kan kaybı sürerken Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın teşvik sistemindeki esaslı değişiklik hazırlıkları devam ediyor. Bu kapsamda makine alımlarına hibe dayanağı öngörülürken, yatırımlardaki vergi teşviklerinin oransal olarak azaltılması bekleniyor. Teşvikli yatırımlarda yeni devirde bölgesel teşviklere daha fazla tartı verilmesi planlanırken, teşvik ögelerinin kimilerinde da esaslı değişiklik öngörülüyor. Bu kapsamda uzun müddettir gündemde olmayan hibe dayanakları, yatırım teşvik mevzuatına dahil edilecek.
Düzenlemenin birinci sinyalini Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fatih Kacır geçen hafta İstanbul’da katıldığı bir toplantıda vermişti. Bakan Kacır, teşviklerin ayrıştırıcı olması gerektiğini belirtirken, uzun bir ortadan sonra özkaynak teşviklerini devreye alacaklarını bildirmişti.
HIBE DAYANAĞINDA SINIR
Teşvikli yatırımlardaki makine alımında, özkaynak teşvikinde bir üst hudut olacak. Yatırımın niteliğine nazaran teşvik ölçüsü belirlenecek.
Sistemde mümkün suistimallerin önlenmesi için yatırımla orantılı hibe yerine sabit dayanak fiyatı belirlenecek. Yani yatırımcı ne kadarlık fatura ibraz ederse etsin, verilecek dayanak ölçüsü değişmeyecek. Böylelikle gerçekte makine için ödenen fiyattan daha yüksek fatura alıp, hibe meblağının yükseltilmesi tarafındaki suistimalin önüne geçilmiş olacak.
VERGİ TAKVİYELERİ AZALTILACAK
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in talebi doğrultusunda teşvik sisteminin omurgasını oluşturan vergi teşviklerinin de yine ele alınması bekleniyor. Mevcut sistemde bölgesine ve çeşidine nazaran yatırımların makul bir oranına kadar vergi teşviki sağlanıyordu. Ayrıyeten yatırımcı şirketin bünyesindeki hala faaliyette bulunan şirketler varsa, bunların tahakkuk eden vergileri için de teşvik uygulanma imkanı vardı. Yeni periyotta hibe dayanaklarının artırılması yanı sıra bu vergi takviyelerinde de oransal olarak büyük çaplı indirim yapılması bekleniyor.
VAZGEÇİLEN VERGİ 420 MİLYAR LİRA
2025 yılının tamamında öngörülen vergi harcaması meblağı 2 trilyon 454 milyar lira seviyesinde. Bunun 1 trilyon 144 milyar lirasını gelir vergisi, 607 milyar lirasını kurumlar vergisi, 392 milyar lirasını KDV, 122 milyar lirasını ÖTV ve 186 milyar lirasını da başka kanunlar uyarınca vazgeçilen vergiler oluşturuyor. 2023 yılında iddiası vergi harcaması ise 1 trilyon 729 milyar lira düzeyindeydi.
Maliye Bakanlığı verilerine göre 2023 yılı için Kurumlar Vergisinde vazgeçilen toplam meblağ 423 milyar 341 milyon lira seviyesinde. Bunun 134 milyar 242 milyon liralık kısmını indirimli kurumlar vergisi dayanağı oluşturdu. Kelam konusu meblağın ne kadarının teşvik dokümanı kaynaklı olduğu ayrıntıları Maliye istatistiklerinde yer almıyor.
Vergi harcamalarıyla ilgili istatistiklerde iş dünyasının geliştirilmesi ve yatırımların artırılması başlığı altında ise 2023 yılında 400 milyar 852 milyon liralık vergi harcaması, 2024’te ise 420 milyar 533 milyon liralık vergi harcaması yapıldığı bilgisi yer alıyor. Lakin bunun değerli kısmı teşvik evrakı dışında iş dünyasına yönelik sağlanan vergi teşviklerinden oluşuyor.
YAVAŞLAYAN SİSTEME DE TEDBİR ALINACAK
Öte yandan yürürlükteki teşvik sisteminin aksayan taraflarının de yeni mevzuatta ele alınması bekleniyor. Yeni yatırım yapacak girişimcilerin, süreçlerin uzamasına yönelik şikayetlerinin de dikkate alınarak teşvik evrakı süreçlerinin mümkün olduğunca kısaltılmasının öngörüldüğü bildiriliyor. Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fatih Kacır’ın teşvik sisteminin aktifliğinin artırılması tarafında çalışmalar yapılması istikametinde talimat verdiği, bilhassa de yeni periyotta daha nokta atışı teşviklerin ön plana çıkmasını talep ettiği kaydediliyor.
Kaynak: Cumhuriyet
